نوشیدنی های انرژی زا چیست و چه کاری با بدنمان می کنند؟

سپری کردن یک روز کامل بدون کافئین می تواند بسیار دشوار باشد، مخصوصا اگر شغلتان را دوست نداشته باشید یا از آن دسته افرادی باشید که ناچارند شبها بیدار بمانند. بنابراین می توان درک کرد که چرا بعضی از افراد تمایل به استفاده از نوشیدنی های انرژی زا دارند، اما آیا این یک انتخاب هوشمندانه است؟

تاریخچه نوشیدنی های انرژی‌زا

نوشیدنی های انرژی زا از دهه 90 میلادی راه به بازار پیدا کردند. امروزه می توانید از میان برندها و طعم های بسیار متنوع نوع دلخواه خود را انتخاب کنید. این نوشیدنی ها در میان مردم بسیار محبوب هستند طوری که پیش بینی می شود تا سال 2021 ارزش بازار این نوشیدنی ها به 61 بیلیون دلار برسد. حتی برخی از حرفه ای ترین ورزشکاران دنیا نام خود را به این کمپانی ها قرض داده اند ( مانند جورج همیلتون راننده سرشناس فرمول یک که این کار را با کمپانی مانستر کرده ) و البته طعم این نوشیدنی ها برای بسیاری عالی است.

مطلب مرتبط:  غذاهای انرژی زا : خوراکی هایی که به شما انرژی می دهند

نوشیدنی انرژی زا چیست؟

نوشیدنی های انرژی زا حاوی ترکیباتی هستند که سبب افزایش انرژی و عملکرد ذهنی می‌شوند. محصولاتی مانند ردبول، مانستر، راک استار و… نمونه‌هایی محبوب از نوشیدنی های انرژی‌ زا در بازار هستند. تقریبا همه‌ی نوشیدنی های انرژی زا حاوی کافئین هستند که سبب تحریک عملکرد مغزی، هوشیاری و تمرکز می‌شود. البته میزان کافئین در محصولات مختلف متفاوت است. نوشیدنی‌های انرژی زا حاوی سایر ترکیبات نیز هستند. درادامه، به این ترکیبات اشاره خواهیم کرد:

شکر: منبع اصلی کالری در نوشیدنی های انرژی زا است. هر چند بعضی از این محصولات بدون شکر هستند.

ویتامین‌های گروه B: این ویتامین‌ها در تبدیل مواد غذایی به انرژی نقش مهمی دارند.

مشتقات آمینواسید: تائورین و کارنتین بعضی از آنها هستند. هر دوی آنها در بدن به‌صورت طبیعی تولید می‌شوند و نقش‌ مهمی در فرایند‌های بیولوژیکی بدن دارند.

مشتقات گیاهی: گورانا ترکیبی است که برای افزودن بیشتر کافئین استفاده می‌شود. از گیاه جنسینگ برای اثر مثبت روی مغز استفاده می‌شود.

مقدار مجاز مصرف نوشیدنی های انرژی زا

اگر روزی چند مرتبه از این نوشیدنی ها استفاده می کنید یا آنها را همراه با دیگر نوشیدنی های حاوی کافئین مصرف می کنید مسلما برای سلامتتان ضرر خواهند داشت، چون میزان کافئین دریافتی‌تان در یک روز از حد مجاز فراتر می رود. همچنین این نوشیدنی ها برای افراد زیر 18 سال توصیه نمی شود. علاوه بر آن خانم های باردار، افراد حساس به کافئین و یا افرادی که مشکلات قلبی دارند نیز نباید از آنها استفاده کنند.

تاثیر مصرف نوشیدنی انرژی‌زا بر بدن

پس از گذشت 10 دقیقه از مصرف نوشیدنی انرژی‌زا، ضربان قلب و فشار خون شروع به افزایش می کنند. پس از گذشت 15 تا 45 دقیقه، سطوح کافئین در جریان خون به اوج خود می رسد و احساس هوشیاری و تمرکز بیشتر در فرد شکل می گیرد.

30 تا 50 دقیقه پس از مصرف نوشیدنی انرژی‌زا تمام کافئین به طور کامل جذب می شود. کبد با جذب بیشتر قند در جریان خون واکنش نشان می دهد و موجب می شود لوزالمعده انسولین ترشح کند که به بدن پیغام ذخیره قند اضافی در قالب چربی را می دهد. در این زمان، گیرنده های آدنوزین در مغز مسدود می شوند تا از خواب آلودگی جلوگیری شود. بنابر مطالعه ای که در نشریه JAMA منتشر شد، ترکیب تمام این آثار خطر بیماری قلبی عروقی (تنها پس از مصرف یک نوشیدنی) را افزایش می دهند.

پس از گذشت یک ساعت، افت قند خون در بدن آغاز می شود و در نتیجه سطوح کافئین افت می کند و احساس خستگی و سطوح پایین انرژی در فرد شکل می گیرند. تقریبا در همین زمان است که احساس کم آبی بدن ایجاد می شود، زیرا اثر ادرارآور کافئین بر بدن موجب دفع تمام آب موجود در نوشیدنی می شود.

در عرض پنج تا شش ساعت، نیمی از کافئین مصرفی شما استفاده شده است. پس از 12 ساعت، بیشتر کافئین از جریان خون خارج شده است، اما این به سطح فعالیت و هورمون ها بستگی دارد.

طی 12 تا 24 ساعت پس از مصرف نخستین نوشیدنی انرژی‌زا، هوس مصرف نوشیدنی دوم توسط بدن شکل می گیرد و نشانه های ترک پدیدار می شوند. اگر به مصرف روزانه نوشیدنی انرژی‌زا عادت داشته باشید، کنار گذاشتن این عادت می تواند احساس پریشانی، بیحالی، یبوست و سردرد را در شما ایجاد کند و از این رو، به طور طبیعی دوست دارید یک نوشیدنی انرژی‌زای دیگر مصرف کنید. برای برخی افراد مراحل ترک چنان دشوار هستند که ترجیح می دهند برای پیشگیری از علائم به مصرف نوشیدنی های انرژی‌زا ادامه دهند.

هفت تا 12 روز برای بدن طول می کشد تا به کافئین مقاوم شود و این به معنای آن است که به جای یک قوطی نوشیدنی برای تامین انرژی بدن اکنون به دو قوطی، سه قوطی و یا بیشتر نیاز دارید.

آیا مصرف نوشیدنی انرژی زا برای کودکان و نوجوانان مضر است؟

تحقیقی نشان می‌دهد که ۳۱ درصد کودکان بین ۱۲-۱۷ سال از این نوشیدنی‌ها مصرف می‌کنند. هر چند تحقیقات چاپ‌شده در مجله‌ی آکادمی پزشکی کودکان توصیه می‌کند که کودکان و نوجوانان نباید این نوشیدنی‌ها را مصرف بکنند. دلیل این موضوع به‌خاطر وجود کافئین در نوشیدنی های انرژی زا است که کودکان و نوجوانان را به خود معتاد می‌کند و جلوی رشد مناسب قلب و مغز را خواهد گرفت. محققان همچنین مصرف کافئین را برای این سنین محدود کرده‌اند. میزان توصیه‌شده کمتر از ۱۰۰ میلی‌گرم و بیشتر از ۱۴٫۱ میلی‌گرم به‌ازای هر پوند وزن بدن در طول روز است. برای یک کودک ۱۲ ساله به‌وزن ۳۴ کیلوگرم این مقدار ۸۵ میلی‌گرم است.

آیا همه می‌توانند نوشیدنی های انرژی زا مصرف می‌کنند؟

بیشترین نگرانی در مورد این نوع نوشیدنی‌ها به‌خاطر کافئین است. توصیه می‌شود که بزرگسالان روزانه بیشتر از ۴۰۰ میلی‌گرم کافئین مصرف نکنند. هر ۲۳۷ میلی‌لیتر نوشیدنی‌ انرژی زا حاوی ۸۰ میلی‌گرم کافئین و تقریبا برابر با یک فنجان قهوه است. مسئله اینجاست که اغلب این نوشیدنی‌ها در ظرف‌هایی بزرگ‌تر به‌فروش می‌رسند. همچنین بعضی از آنها کافئین بیشتری دارند. علاوه‌بر آن تعدادی از این محصولات حاوی گورانا هستند که خود یک منبع طبیعی برای کافئین است و حدود ۴۰ میلی‌گرم کافئین دارد. شرکت‌های سازنده نیز مجبور نیستند وجود گورانا را روی برچسب محصولات قید کنند که مصرف‌کننده بداند میزان کافئین محصول افزایش یافته است. هرچند مصرف یک نوشیدنی به‌صورت اتفاقی نمی‌تواند برای شما مشکلی ایجاد کند. اگر تصمیم به استفاده از این نوشیدنی‌ها گرفته‌اید، بهتر است روزانه بیشتر از ۴۷۲ میلی‌لیتر استفاده نکنید و مصرف تمام نوشیدنی‌های کافئین‌دار دیگر را هم محدود کنید. زنان باردار، کودکان و نوجوانان باید از مصرف این محصولات خودداری کنند.

عوارض استفاده از نوشیدنی های انرژی زا

عوارض استفاده از نوشیدنی های انرژی زا از یک فرد به فرد دیگری متفاوت است اما می توان به مشکلاتی از قبیل:

• احساس درد در قفسه سینه
• سردرد و سرگیجه
• معده درد و یبوست
• اسهال
• بی خوابی
• مشکل برای دندان ها
• افزایش فشار خون
• افزایش استرس به خصوص در جوان ها
• ایجاد بیماری کبدی و هپاتیت
• تغییر در عملکرد قلب به خصوص بزرگسالان
• ایجادمشکلات قند و همچنین مشکلات عضلانی اشاره نمود.

در یک نمونه واقعی مردی جوان بر اثر مصرف بیش از حد این نوشیدنی های انرژی زا دچار تجمع بیش از حد نیاسین در کبد او شد. نیاسین همان ویتامین B3 است. از آنجایی که نوشیدنی های انرژی زا نیاسین زیادی دارد، منجر به هپاتیت در بدنش شد. این ویتامین را می توان در مواد غذایی چون گوشت قرمز، گوشت ماهی و تخم مرغ و انواع مختلف میوه ها و سبزیجات پیدا کرد و پزشکان در خصوص مصرف خودسرانه این ویتامین هشدار داده اند.

بنابراین اگر می خواهید از این نوشیدنی ها استفاده کنید قبل از هر کاری به تاثیر آنها روی بدن و آسیب های ناشی از استفاده آن فکر کنید. می توانید با رعایت یک رژیم غذایی و ورزش در کنار هم بهترین انرژی ها را بدست بیاورید و هرگز نیازی به نوشیدنی های مصنوعی نداشته باشید.

برای بهرمندی از رژیم غذایی آنلاین دکتر رویا خادمیان بر روی لینک زیر کلیک کنید:

مشاوره تغذیه سالم