راهنمای وزن گیری مناسب در دوران بارداری

وزن گیری مادر باردار یکی از دغدغه های اصلی خانمهای باردار می باشد که با اطلاع از میزان نرمال وزن گیری می تواند نگرانی ها را از خود دور سازند. وزن گیری مناسب در دوران بارداری و حفظ آن در محدودۀ صحیح، موضوع مهمی است که زنان باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشند. کنترل و تحت نظر قرار دادن وزن‌گیری در طول بارداری و سعی در نگاه داشتن آن در وضعیت مناسب می‌تواند نقش مهمی در سلامت جنین داشته باشد. در این مطلب با نحوه محاسبه وزن گیری و علل وزن گیری نامناسب آشنا می شوید.

محدودۀ وزنی مناسب

وزن‌‌گیری مناسب در دوران بارداری رابطۀ مستقیمی با شاخص تودۀ بدنی یا BMI شما در دوران بارداری دارد. شاخص تودۀ بدنی در واقع نسبت وزن به قد شماست و برای محاسبۀ آن کافی است وزن خود را به کیلوگرم بر ارتفاع قد خود به متر، به توان دو تقسیم کنید تا شاخص تودۀ بدنی شما مشخص شود. میزان وزن اضافه‌ای که باید در دوران بارداری کسب کنید، بسته به شاخص تودۀ بدنی شما پیش از بارداری است. بر اساس شاخص تودۀ بدنی، زنان به چهار دستۀ متناسب، کم‌وزن، اضافه وزن و چاق تقسیم می‌شوند که میزان وزن‌گیری مناسب بارداری‌های تک‌قلو برای هر دسته در زیر آمده است:

کم‌وزن: زنان با شاخص تودۀ بدنی کمتر از ۱۸/۵، کم‌وزن به حساب می‌آیند. از آنجا که کم‌وزنی می‌تواند خطرات جدی برای جنین داشته باشد، بهتر است زنان کم‌وزن، پیش از باردار شدن با رژیم مناسب وزن خود را به محدودۀ مناسب برسانند تا در دوران بارداری با مشکلی مواجه نشوند. با این حال مادران باردار کم‌وزن باید در طول دوران بارداری بین ۱۲ کیلو و ۵۰۰ گرم تا ۱۸ کیلوگرم وزن اضافه کنند. اگرچه وزن‌گیری این مادران در سه ماهۀ اول مانند سایرین خواهد بود ولی بهتر است در سه ماهۀ اول بین ۵۰۰ گرم تا ۲ کیلوگرم وزن اضافه کنند، اما در سه ماهۀ دوم و در ادامۀ بارداری باید به طور متوسط هفته‌ای ۵۰۰ گرم وزن اضافه کنند تا بتوانند وزن‌گیری خود را در محدودۀ مناسب نگه دارند.

متناسب: زنان با شاخص تودۀ بدنی بین ۱۸/۵ تا ۲۵، از نظر وزن و قد متناسب هستند. اگر شاخص تودۀ بدنی شما در دوران بارداری در این محدوده قرار دارد، در دوران بارداری باید به تدریج بین ۱۱ کیلو و ۵۰۰ گرم تا ۱۶ کیلوگرم وزن اضافه کنید. بهتر است در سه ماهۀ اول بین ۵۰۰ گرم تا ۲ کیلوگرم و در ادامۀ بارداری حدود ۴۰۰ گرم در هفته افزایش وزن داشته باشید. در این حالت وزن شما در محدودۀ مناسب برای بارداری خواهد بود. فراموش نکنید که گاهی ممکن است شما در سه ماهۀ اول وزن زیادی اضافه نکنید یا اصلاً اضافه وزن نداشته باشید. این موضوع تا زمانی که شما دچار کم‌آبی نشوید و حال عمومی خوبی داشته باشید، ایرادی ندارد.

اضافه وزن: زنان با شاخص تودۀ بدنی بین ۲۵ تا ۳۰، دارای اضافه وزن هستند. این مادران در دوران بارداری تنها باید بین ۷ تا ۱۱ کیلو و ۵۰۰ گرم وزن اضافه کنند. برای وزن‌گیری مناسب و متعادل بهتر است که این مادران در سه ماهۀ دوم تا پایان بارداری، هفته‌ای ۳۰۰ گرم وزن اضافه کنند. با این روش می‌توانند وزن‌گیری خود را در دوران بارداری کنترل کنند و در محدودۀ مناسب وزن‌گیری بمانند.

چاقی: زنان با شاخص تودۀ بدنی بیشتر از ۳۰، چاق محسوب می‌شوند. چاقی می‌تواند خطراتی را برای بارداری همراه داشته باشد و بهتر است مادر پیش از باردار شدن برای اصلاح وزن اقداماتی را انجام دهد. ورزش و رژیم غذایی سالم می‌تواند در رسیدن این مادران به محدودۀ مناسب پیش از بارداری مؤثر باشد. با این حال، این زنان در دوران بارداری باید بین ۵ تا ۹ کیلوگرم وزن اضافه کنند. وزن‌گیری این افراد در سه ماهۀ دوم و در ادامۀ بارداری باید ۲۰۰ گرم در هفته باشد تا بتوانند در محدودۀ وزن‌گیری مناسب باقی بمانند.

وزن گیری مناسب در دوران بارداری

وزنگیری کمتر از انتظار

1- چنانچه از هفته ۱5 بارداری به بعد، مادرباردار چاق ) با نمایه توده بدنی مساوی یا بالاتر از ۳0( کمتر از نیم کیلوگرم در ماه افزایش وزن داشته باشد.
2- چنانچه از هفته ۱5 بارداری به بعد، مادر باردار با وزن طبیعی، کمتر از یک کیلوگرم در ماه افزایش وزن داشته باشد.

مطلب مرتبط: آیا کاهش وزن در دوران بارداری خطرناک است؟

وزنگیری بیش از انتظار

1- بعد از هفته ۲0 بارداری مادر نباید ماهانه بیش از ۳ کیلوگرم افزایش وزن داشته باشد. گاهی اوقات این امر به دلیل جمع شدن آب به طور غیر طبیعی در بدن است که اولین علامت پره اکلامپسی است. در این صورت اقدامات لازم برای کنترل مسمومیت بارداری باید انجام شود. این اقدامات در مجموعه مراقبتهای ادغام یافته دوران بارداری توضیح داده شده است.
2- اگر افزایش وزن مادر در طول دوران بارداری بیش از یک کیلوگرم در هفته باشد، بیشتر از حد انتظار وزن اضافه کرده است.

مهمترین عللی که سبب وزن گیری نامناسب مادر در دوران بارداری میشوند، عبارتند از:

– دسترسی ناکافی به برخی از گروههای غذایی
– عادات غذایی نامناسب و پیروی از رژیمهای غذایی خاص (کم خوری، رژیم درمانی و یا خرافات غذایی)- عفونتهای ادراری
– ابتلا به اختلالات روانی و افسردگی
– مشکلات خانوادگی و نارضایتی از بارداری
– اعتیاد به مواد مخدر، داروهای مخدر و دخانیات
– مصرف زیاد و غیر عادی مواد خوراکی و غیر خوراکی ( ویار حاملگی و پیکا )
– مشکلات اقتصادی و درآمد ناکافی خانواده
– حجم زیاد کار روزانه و استراحت ناکافی
– تحرک ناکافی و نداشتن فعالیت بدنی روزانه
– سن کمتر از ۱8 یا بالاتر از ۳5 سال
– چند قلویی
– سابقه زایمان زودرس ( قبل از ۳7 هفته کامل بارداری) یا سقط؛
– سابقه تولد نوزاد کم وزن )LBW یا IUGR(۱؛
– فاصله بارداری کمتر از ۳ سال با زایمان قبلی

مواردی که مادر باردار باید به کارشناس تغذیه ارجاع داده شود.

1- مادران زیر ۱۹ سال
2- مادرانی که بنا به نظر متخصص زنان علت وزنگیری نامناسب آنها مربوط به عوارض بارداری و یا بیماریها نبوده وعلل تغذیهای عامل وزنگیری نامناسب تشخیص داده شده است.
3- BMI قبل از بارداری یا سه ماهه اول بارداری زیر 5/۱8 یا بیشتر از ۲5
4- داشتن رژیم غذایی درمانی برای یک بیماری خاص
5- بیماریهای مادر باردار شامل دیابت، آنمی، بیماری کلیوی، فشار خون و… .

علت نیاز به وزن گیری مناسب در دوران بارداری

در یک بارداری معمولی، شما در حدود ۱۲ تا ۱۶ کیلوگرم وزن اضافه خواهید کرد. اضافه وزن دریافتی شما صرف موارد زیر خواهد شد:

• جنین: حدود ۴ کیلوگرم
• جفت: در حدود یک تا یک کیلو و ۵۰۰ گرم
• مایع آمنیوتیک: حدود یک تا 1 کیلو و ۵۰۰ گرم
• بافت پستان‌ها: حدود یک تا یک کیلو و ۵۰۰ گرم
• افزایش خون: حدود ۲ کیلوگرم
• ذخایر چربی: حدود ۲ تا ۴ کیلوگرم برای زایمان و شیردهی
• بزرگ شدن رحم: حدود یک تا ۲ کیلوگرم

نحوه محاسبه وزن گیری در هفته های 13 تا 25 بارداری

در صورتیکه وزن پیش از بارداری یا وزن سه ماهه اول بارداری مشخص نباشد( فرض را بر این گذاشته که مادر در هفته های ۱۳ تا ۲5 بارداری وزنگیری طبیعی داشته است ، یعنی هر هفته ۴/0 کیلوگرم (۴00گرم) به وزن او اضافه شده است. همچنین به طور متوسط ۱ کیلوگرم نیز در سه ماهه اول بارداری وزنگیری نموده است )جدول شماره5(. با کسر
نمودن مجموع این وزنها از وزن کل مادر، وزن تقریبی مادر در قبل از بارداری به دست میآید. سپس محدوده نمایه توده بدنی مادر را مشخص کرده و بر اساس جدول شماره یک توصیه های مربوط ارائه میشود. در صورت لزوم، باید این مادران را به کارشناس تغذیه ارجاع داد.
کل افزایش وزن مادر در طول بارداری=[(هفته بارداری فعلی-13) × 04/ ]+1
وزن مادر در قبل از بارداری = کل افزایش وزن مادر در طول بارداری – وزن هنگام اولین مراجعه

به منظور بهره مندی از رژیم غذایی آنلاین دکتر رویا خادمیان بر روی لینک زیر کلیک کنید:

برنامه غذایی آنلاین