دیابت بارداری: علائم، عوارض و راه های پیشگیری و درمان آن

دیابت بارداری به شرایطی گفته می شود که افزایش سطح گلوکز خون برای اولین بار در طی دوره بارداری تشخیص داده می شود. دیابت بارداری، نوعی از دیابت می باشد که در زمان حاملگی بصورت ناگهانی آشکار می شود علت دقیق دیابت باردای مشخص نیست. دیابت بارداری یکی از دلایل اصلی سقط های مکرر در اوایل بارداری است. افزایش قند خون غیر طبیعی در دوران بارداری می تواند هم ادامه بارداری را با خطر سقط مواجه نمایید و هم برای جنین و مادر عوارض جبران ناپذیری بدنبال داشته باشد.  با توجه به عوارضی که دیابت بارداری برای جنین و مادر می تواند داشته باشد، پیشگیری و کنترل دیابت در طی دوران بارداری ضروری می باشد.

عوامل خطر ابتلا به دیابت بارداری (GDM)

• اضافه وزن
• فشار خون بالا
• سطح پایین کلسترول خوب (HDL)  در خون
• سطح بالایی از تری گلیسیرید در خون
• سابقه خانوادگی دیابت
• سابقه قبلی GDM، علائم مقاومت به انسولین
• سابقه زایمان یک نوزاد که بیش از 9 پوند وزن دارد

علائم دیابت بارداری چیست؟

اکثر زنان مبتلا به دیابت حاملگی هیچ علائمی ندارند، اگرچه ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:

• تشنگی غیرعادی
• ادرار مکرر در مقادیر زیاد
• خستگی (که ممکن است با خستگی بارداری معمولی متفاوت باشد).
• شکر در ادرار (در یک بازدید معمولی پزشک) تشخیص داده می شود.

عوارض دیابت بارداری بر جنین و نوزاد

دیابت درمان نشده یا کنترل نشده حاملگی می تواند به معنای مشکل برای جنین  مانند موارد زیر باشد:

• ماکروزومی (به دنیا آمدن با بدنی بزرگتر از حالت عادی). این مسئله می تواند زایمان را برای جنین مشکلتر و خطرناکتر کند.
• قند خون پایین بلافاصله پس از تولد کودک
• مشکلات تنفسی یا دیسترس تنفسی
• دیابت نوع 2 در آینده
• زایمان زودرس
• ناهنجاری های مادرزادی

عوارض دیابت بارداری بر روی مادر

ابتلا به دیابت بارداری می‌تواند احتمال بروز مشکلات زیر را افزایش دهد:

– بالا رفتن فشار خون و وجود مقادیر بیش از حد پروتئین در ادرار (دفع پروتئین).
– نیاز به انجام جراحی (سزارین) برای به دنیا آوردن کودک، چرا که کودک شما بیش از حد بزرگ است.
– ابتلا به افسردگی.
– ابتلا به دیابت نوع دوم و مشلاتی که این بیماری به خود به همراه می‌آورد.

درمان دیابت بارداری

معالجه دیابت بارداری یعنی گام برداشتن برای نگهداری قند خون خود در حد نرمال ضمنا” کنترل کردن قند خون توسط:

– برنامه غذایی

– ورزش

-تزریق انسولین انسانی (اگر احتیاج باشد)

 رژیم غذایی در دیابت بارداری

شما باید با یک آموزشگر دیابت یا یک متخصص تغذیه که برنامه غذایی برای کمک به انتخاب غذاهایی که برای شما و جنینتان سالمتر باشد، مشورت کنید. استفاده از یک برنامه غذایی به حفظ سطح قند خونتان در محدوده هدف کمک می کند.  برنامه راهنمایی برای آنکه چه غذایی را باید بخورید چه میزان بخورید و چه وقت بخورید به شما می دهد. نوع انتخاب، زمان آن و میزان آن همگی برای نگهداری سطح قند خون در محدوده هدف مهم هستند.  ممکن است توصیه به موار دزیر شوید:

1. محدود کردن شیرینی جات
2. خوردن سه وعده غذای کامل و یک تا 3 میان وعده در طی روز
3. مراقبت از اینکه کی و چه میزان غذای پر کربوهیدرات مثل  ( برنج نان – سیب زمینی – ماکارونی ) و  مواد قندی  مصرف می کنید. برنامه غذایی به شما خواهد گفت چه وقت و چه میزان کربوهیدرات در هر غذا و میان وعده بخورید.
4. در غذای خود فیبرها را به شکل میوه ها، سبزیجات، غلات و نان وارد کنید.

فعالیت بدنی در دیابت بارداری

فعالیت بدنی مانند پیاده روی و شنا، می تواند به شما کمک کند، که به سطح قند خون هدف خود دست یابید. با گروه مراقبت از بهداشت خود در مورد نوع فعالیت بدنی که برای شما بهتر است صحبت کنید. اگر در حال حاضر فعال هستید، به تیم سلامتی خود بگویید که چه می کنید.

انسولین در بارداری

بعضی زنانی که مبتلا به دیابت حاملگی هستند، علاوه بر برنامه غذایی و فعالیت بدنی نیاز به انسولین دارند. اگر لاز م است تیم سلامت به شما نحوه تزریق انسولین به خودتان را نشان خواهند داد. انسولین می تواند از طریق خون شما به کودک برسد.

پیشگیری از ابتلا به دیابت بارداری یا به تأخیر آن

کارهای زیادی می توانید برای پیشگیری از دیابت انجام دهید:

–  به یک وزن معقول دست یابید و آن را حفظ کنید. حتی اگر بالاتر از وزن طبیی تان هستید کاهش 5 تا 7 درصد از وزن بدنتان میتواندبرای ایجاد تغییرات بزرگ کافی باشد. مثلاً اگر شما  90 کیلو گرم هستید کم کردن 5/4 الی 5/6 کیلوگرم می تواند به میزان زیادی خطر ابتلا به دیابت را در شما کاهش دهد. به مدت 30 دقیقه در اکثر روزهای هفته فعالیت بدنی داشته باشید. پیاده روی کنید، شنا کنید، ورزش کنید یا پایکوبی نمائید.

– یک برنامه غذایی سالم را تعقیب کنید. غلات، میوه و سبزی بیشتری بخورید. چربی و کالری را کم کنید. متخصص تغذیه می تواند به شما در طراحی یک برنامه غذایی کمک کند.

– زنانی که دیابت حاملگی داشته اند باید اندازه گیری برای دیابت و پیش دیابت را تا 3 سال بعد ادامه دهند.

–  تشحیص زود هنگام دیابت و پیش دیابت می تواند به پیشگیری از عوارضی چون بیماری قلبی کمک کند.

پس از زایمان چه باید کرد؟

همان‌گونه که گفتیم احتمال بروز دیابت نوع2 در خانم­‌هایی که سابقه دیابت بارداری دارند بالاتر است. بنابراین برای پیشگیری از بروز این امر باید ضمن رعایت رژیم غذایی درست و فعالیت ورزشی مناسب، افزایش وزن خود را کنترل کنند. دوران شیردهی بهترین زمان برای شروع برنامه غذایی و کاهش وزن است. به یاد داشته باشید یک رژیم غذایی صحیح در این دوران نه تنها موجب کمبودی در کمیت و کیفیت شیر نمی­‌شود بلکه می­‌تواند به سرعت بهبود وضعیت مادر نیز بیانجامد. همچنین توصیه می­‌شود کسانی که چنین سابقه­‌ای دارند در فواصل یک تا 3 ساله میزان قندخون خود را از جهت غربالگری ابتلا به دیابت بررسی کنند. کنترل وزن و رژیم غذایی در کودکانی که از چنین مادرانی متولد شده­‌اند نیز اهمیت بیشتری نسبت به سایرین دارد زیرا خطر ابتلای آنان به دیابت در سنین بالاتر را به شدت کاهش می‌دهد.