علائم عدم تحمل لاکتوز و رژیم غذایی مناسب برای بهبود علائم آن

لاکتوز قند اصلی شیر است. عدم تحمل لاکتوز به معنای ناتوانی بدن در هضم و جذب لاکتوز است. نتیجه‌ی این مشکل بروز علائم گوارشی در اثر مصرف شیر و فرآورده‌های آن است. عدم تحمل لاکتوز به علت نبودن یک آنزیم روده‌ای به نام «لاکتاز» رخ می‌دهد. لاکتاز با شکستن قند شیر و تبدیل آن به دو قند کوچک‌تر به نام‌های گلوکز و گالاکتوز، موجب جذب لاکتوز در روده می‌شود. تقریبا تمام افراد در زمان تولد آنزیم لاکتاز و توانایی هضم لاکتوز را دارند. در بیماری عدم تحمل لاکتوز،‌ لاکتاز در اثر اختلالات ژنتیکی یا بیماری‌هایی که لایه‌ی پوششی روده را تخریب می‌کنند، کاهش می‌یابد. در این مطلب به بررسی  علائم عدم تحمل لاکتوز و رژیم غذایی مناسب برای بهبود علائم آن خواهیم پرداخت.

علل عدم تحمل لاکتوز

دو نوع اصلی از عدم تحمل لاکتوز، که علل مختلف دارد عبارتند از:

عدم تحمل لاکتوز اولیه

عدم تحمل لاکتوز اولیه شایع ترین است این توسط با افزایش سن یک کاهش در تولید لاکتاز ایجاد می شود به طوری که لاکتوز به مقدار ناچیزی جذب می شود.
این شکل از عدم تحمل لاکتوز ممکن است تا حدی توسط ژن ایجاد شود آن در برخی از جمعیت ها بیشتر از دیگران رایج است.
در مطالعات جمعیتی تخمین زده اند که عدم تحمل لاکتوز در حدود 5 – 17 درصد از اروپاییان 44٪ از آمریکایی ها و 60 – 80 درصد از آفریقایی و آسیایی ها را تحت تاثیر قرار داده است.

عدم تحمل لاکتوز ثانویه

عدم تحمل لاکتوز ثانویه نادر است این است که توسط بیماری مانند یک اشکال معده و یا یک موضوع جدی تر مانند بیماری سلیاک ایجاد می شود.
دلیل این است که التهاب در دیواره روده می تواند به کاهش موقت در تولید لاکتاز منجر شود.

علائم عدم تحمل لاکتوز

علائم و نشانه‌های رایج عدم تحمل لاکتوز عبارتند از:

• اسهال؛
• نفخ شکمی؛
• دردهای شکمی؛
• سوءهاضمه
• ورم شکم؛
• حالت تهوع.

متأسفانه علائم بالا ممکن است در اثر بیماری‌های گوارشی مختلفی ایجاد شوند، بنابراین مشاهده‌ی آنها نشانه‌ای قطعی برای تشخیص عدم تحمل لاکتوز نیست. علائم عدم تحمل لاکتوز در بزرگسالان، نوزادان و کودکان مشابه است. شدت علائم و نشانه‌های عدم تحمل لاکتوز در افراد مختلف متفاوت است و می‌تواند با تغییر میزان لاکتوز دریافتی، تغییر کند. برخی از افرادی که از عدم تحمل لاکتوز رنج می‌برند، می‌توانند مقادیر کم لاکتوز را تحمل کنند. اما عده‌ای دیگر با دریافت کمترین مقدار لاکتوز نیز علائم شدیدی را تجربه می‌کنند.

غذاهای حاوی لاکتوز

لاکتوز در غذاهای لبنی و محصولات دارای لبنی یافت می شود.

محصولات لبنی حاوی لاکتوز:

شیر گاو (همه نوع).
شیر بز.
پنیر (از جمله پنیر سخت و نرم).
بستنی.
ماست.
کره.

مواد غذایی که حاوی مقداری کمی لاکتوز است

غذاهایی که مقداری لبنیات دارند:
غذاهای ساخته شده با سس شیری، مانند QUICHE.
بیسکویت و کوکی ها.
شکلات و شیرینی، مانند شیرینی پخته و آب نبات.
نان و کالاهای پخته.
کیک ها.
غلات صبحانه.
سوپ فوری و سس.
گوشتهای فرآوری شده، مانند ژامبون و یا سوسیس.
وعده های غذایی آماده شده.
سس و سس های گوشت.
چیپس سیب زمینی، آجیل و ذرت مکزیکی با طعم.
دسرها و کاستاردها.

دیگر مواد شامل محصولات لبنی

شما می توانید یک محصول شامل مواد لبنی را با نگاه کردن به برچسب آن بشناسید.
در مواد تشکیل دهنده لیست ها، شیر یا محصولات لبنی اضافه می تواند به عنوان:
شیر.
مواد جامد شیر.
پودر شیر.
کشک.
پروتئین آب پنیر.
کازئین شیر.
وزن کشک.
قند شیر.
دوغ.
پنیر.
شیر به حالت مالت در آمده.
مواد جامد شیر خشک.
خامه ترش.
کنسانتره پروتئین آب پنیر.
محصولات شیر
اشتباه نکنید محصول حاوی اسید لاکتیک، لاکتالبومین، لاکتات یا کازئین دارای لاکتوز نیستند.

درمان عدم تحمل لاکتوز

رژیم غذایی بدون لاکتوز

رایج‌ترین راهی که فرد به کمک آن می‌تواند مشکل خود را تشخیص بدهد، حذف لاکتوز از طریق حذف شیر و فرآورده‌های آن از رژیم غذایی است. این روش چند مشکل دارد:

1. شیر و فرآورده‌های آن در بیشتر محصولات موجود در سوپرمارکت‌ها و رستوران‌ها وجود دارد و ممکن است نتوان به‌طور دقیق لاکتوز را از رژیم غذایی حذف کرد. بنابراین فرد به اشتباه فکر می‌کند محصول مصرفی‌اش محتوی هیچ لاکتوزی نیست. در این شرایط اگر عدم تحمل لاکتوز فرد شدید باشد، دریافت مقادیر اندک لاکتوز نیز باعث بروز علائم می‌شود. درنهایت ممکن است به اشتباه نتیجه‌گیری شود علائمی که بروز می‌کنند، ارتباطی با عدم تحمل لاکتوز ندارند.
2. ممکن است برخی براساس یک دوره‌ی کوتاه حذف لاکتوز گمان کنند که مشکل عدم تحمل لاکتوز دارند. این روش درصورتی‌که علائم شدید باشند و به‌طور روزمره تکرار شوند، برای تشخیص مناسب است. اما درصورتی‌که علائم شدید نباشند و به‌طور منظم تکرار نشوند، یک دوره‌ی امتحانی کوتاه‌مدت کمکی به فهمیدن مشکل نمی‌کند. در مورد دوم برای تشخیص عدم تحمل لاکتوز نیاز است تا چند هفته مصرف لاکتوز متوقف شود تا بتوان در این زمینه به نتیجه‌‌ای قطعی رسید.
3. علائم عدم تحمل لاکتوز متغیر و روانی هستند، بنابراین رژیم غذایی بدون لاکتوز ممکن است تأثیر دارونمایی یا تلقینی داشته باشد. یعنی فرد لاکتوز دریافت نکند و در اثر تلقین، علائمش کاهش یابند. درحالی‌که شاید علت بروز علائم، مربوط به بیماری‌های گوارشی دیگری باشد.

اگر می‌خواهید عدم تحمل لاکتوز را با رژیم غذایی بدون لاکتوز تشخیص بدهید، باید این رژیم را دقیق و به‌طور درست دنبال کنید. برای این کار با متخصص تغذیه مشورت کنید یا راهنمایی‌های موجود در این زمینه را بخوانید. رژیم غذایی بدون لاکتوز باید به‌قدری طولانی باشد تا به‌وضوح مشخص شود که علائم بهبود یافته‌اند یا خیر. اگر شک دارید که حذف لاکتوز موجب بهبودتان شده است (مخصوصا در مواردی که شدت علائم در طول هفته‌ها و ماه‌ها نوسان دارند)، باید حذف لاکتوز در چندین دوره تکرار شود تا بتوان در این زمینه به نتیجه‌‌ای قطعی رسید. اگر تنها دلیل بروز علائم، عدم تحمل لاکتوز باشد، با حذف لاکتوز از رژیم غذایی باید تمام این علائم برطرف شوند.

اگر شما نمی خواهید مواد لبنی را رها کنید پس از آن چند درمان طبیعی کمک کننده وجود دارد.

مکمل آنزیم لاکتاز

مصرف قرص‌های لاکتاز موجود در بازار به هضم لاکتوز شیر کمک و از بروز علائم عدم تحمل لاکتوز جلوگیری می‌کند.

تطابق

برخی افراد می‌توانند با افزایش تدریجی مصرف شیر و فرآورده‌های آن بدون بروز هیچ‌گونه علائمی، مصرف شیر را افزایش بدهند. این تطابق به‌خاطر افزایش لاکتاز موجود در روده نیست. این تطابق احتمالا ناشی از تطابق باکتری‌های موجود در روده‌ی بزرگ است. افزایش تدریجی لاکتوز وارد‌شده به روده‌ی بزرگ می‌تواند بر محیط روده‌ای تأثیر بگذارد، به‌عنوان مثال اسیدیته‌ی روده را افزایش بدهد. این تغییرات می‌تواند بر نحوه‌ی مواجهه‌ی باکتری‌های روده‌ای با لاکتوز تأثیر بگذارد، مثلا ممکن است باکتری‌ها گاز کمتری تولید کنند. همچنین تطابق می‌تواند تراوش آب را به روده‌ی بزرگ کاهش بدهد و از بروز اسهال جلوگیری کند. بااین‌حال به‌طور دقیق مشخص نیست که مصرف لبنیات با چه شدتی باید افزایش یابد تا موجب تطابق بدن با دریافت لاکتوز شود.

مکمل های غذایی حاوی کلسیم و ویتامین D

شیر و فرآورده‌های آن مهم‌ترین منبع تأمین کلسیم هستند. بنابراین تعجبی ندارد که کمبود کلسیم در مبتلایان به عدم تحمل لاکتوز رایج است. این پدیده احتمال بروز پوکی استخوان را افزایش می‌دهد و احتمال شکستگی‌ها را تقویت می‌کند. بنابراین افرادی که مشکل عدم تحمل لاکتوز دارند، باید از مکمل‌های کلسیم در رژیم غذایی‌شان استفاده کنند. کمبود ویتامین D نیز موجب بیماری‌های استخوان و شکستگی‌ها می‌شود. شیر یکی از مهم‌ترین منابع ویتامین D است. با اینکه می‌توان برای تأمین ویتامین D برخی غذاها را جایگزین شیر کرد، ولی بد نیست کسانی که از عدم تحمل لاکتوز رنج می‌برند، برای پیشگیری از کمبود ویتامین D از مکمل‌های آن استفاده کنند.

برای اطلاع از منابع کلسیم بر روی لینک زیر کلیک کنید

معرفی مواد غذایی سرشار از کلسیم

پروبیوتیک ها

پروبیوتیک میکروارگانیسم هایی هستند که وقتی مصرف شوند مزایای سلامتی را ارائه می دهند.
پروبیوتیک نوع فیبر هستند که مانند غذا برای این باکتری ها عمل می کنند و باکتری های مفید در روده شما از آن تغذیه می کنند.
برخی از انواع پروبیوتیک ممکن است بیش از دیگر انواع برای افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز موثر باشد.
یکی از مفید ترین پروبیوتیک ها بیفیدوباکتریوم، که اغلب در ماست پروبیوتیک و مکمل یافت می شود.