نقش آهن در بدن و علائم کمبود آهن

نقش آهن در بدن به گونه ای است که کمبود آن افراد زیادی را در معرض فقر آهن قرار می دهد. بدن افراد بالغ سه تا پنج گرم آهن دارد که 40-30 درصد آن به صورت ذخیره و بیشتر آن به صورت هموگلوبین است. این پروتئین از “هم” (ترکیب آهن دار) متصل به گلوبین (یک پروتئین) تشکیل شده است.

نقش آهن در بدن :

آهن در بدن وظایف گوناگونی بر عهده دارد که عبارتند از:

۱. در ساختار هموگلوبین، میوگلوبین و آنزیم‌های اثرگذار در تنفس سلولی (هسته‌های مرکز آهن و سیتوکروم اکسیداز) نقش دارد.

۲. در حمل اکسیژن به سلول‌های بدن توسط هموگلوبین نقش اساسی را ایفا می‌نماید.

۳. در ذخیرهٔ اکسیژن در بدن توسط میوگلوبین سهیم است.

۴. وجود آهن برای نگهداری سیستم‌های اکسیدکننده در درون سلول‌های بافتی لازم می‌باشد.

به بیان ساده تر میتوان گفت آهن در بدن:

• به رشد کمک میکند.
• موجب افزایش مقاومت در بدن در مقابل بیماریها میشود.
• از خستگی جلوگیری میکند.
• کم خونیهای حاصل از کمبود آهن را معالجه و پیشگیری میکند.
• رنگ موزون به پوست میدهد.

علائم کمبود آهن:

کمبود آهن، یکی از شایع ترین مشکلاتی است که اغلب در زنان دیده می شود. آهن برای تولید گلبول های قرمز حیاتی است. گلبول های قرمز، نوعی پروتئین است که به انتقال اکسیژن در سراسر بدن کمک می کند.
به علایم کمبود آهن که در ادامه مطلب آمده است توجه کنید و در صورت داشتن این علایم، به پزشک مراجعه کنید.

احساس خستگی مفرط می کنید

یکی از شایع ترین علایم که به سختی می توان علت اصلی آن را تشخیص داد، احساس خستگی مفرط است زیرا اغلب زنان زندگی پرمشغله ای دارند و در نتیجه احساس خستگی می کنند. کمبود آهن باعث می شود اکسیژن کمتری به بافت ها برسد و بدن از انرژی که به آن نیاز دارد، محروم می شود. اگر خستگی طبیعی شما همراه با احساس ضعف و بی قراری است و نمی توانید روی کارها تمرکز کنید، این امر می تواند نشانه کمبود آهن باشد.

پریدگی رنگ

گلبول های قرمز، رنگ قرمز به خون می دهد و کمبود پروتئین باعث رنگ پریدگی چهره می شود. رنگ پریدگی چهره، داخل لب، لثه و پلک ها نشانه کمبود آهن است.

خونریزی شدید هنگام قاعدگی

علت عمده کمبود خون در زنان خونریزی شدید است. با وجود از دست دادن میزان زیاد خون، تقریبا فقط نصف آن در بدن جایگزین می شود و این روند هر ماه ادامه دارد.

کمبود نفس

اگر میزان اکسیژنی که به بدن می رسد، پایین باشد، هرچه قدر هم عمیق نفس بکشید، دچار کمبود نفس خواهید شد. اگر در انجام کارهای معمولی از جمله بالا رفتن از پله، ورزش کردن و … نفس کم می آورید، بدانید که دچار کمبود آهن شده اید.

ناخن‌های خمیده

ظاهر و وضعیت ناخن‌ها می‌تواند نشان دهنده سلامتی بدن باشد. زمانی که ناخن‌ها به شکل قاشق درمی آیند، نرم، شکننده و ترک خورده می‌شوند باید مراقب بود. کوئلونیشیا نام نوعی ناهنجاری است که در آن ناخن‌ها ظاهر قاشقی شکلی پیدا می‌کنند یکی از علائم زودهنگام نشان دهنده کمبود آهن است. بدن برای ساخت هموگلوبین که حمل کننده اکسیژن به بافت‌های بدن است نیاز به آهن دارد. اکسیژن رسانی نامناسب باعث بروز شکنندگی و ضعیف شدن ناخن‌ها و موها می‌شود. دلیل اینکه چرا ناخن‌ها به دلیل کمبود آهن تغییر شکل می‌دهند هنوز به درستی مشخص نشده است. اما در هر حال آهن نقش موثری در ساخت مو و ناخن دارد. خوشبختانه با تشخیص و درمان کمبود آهن ناخن‌ها به مرور به وضعیت عادی برمی گردند.

ریزش مو

ریزش مو یکی از علائم زودهنگام کمبود آهن است. آهن نقش مهمی در اکسیژن رسانی به پیاز مو دارد. البته باید گفت که ریزش موی شدید می‌تواند مربوط به اختلالات تیروئید باشد. در این صورت نیز موها دچار ریزش می‌شوند. بنابراین بهتر است به پزشک مراجعه کرده و آزمایش خون بدهید تا میزان آهن و همچنین هورمون‌های تیروئیدتان بررسی شود.

سندروم پای بی قرار

تقریبا ۱۵درصد از افرادی که دچار این سندروم هستند، با کمبود آهن مواجهند. هرچه میزان آهن پایین باشد، علایم بدتر است.

سردرد

به علت کمبود آهن میزان اکسیژنی که به مغز می رسد از حد معمول کمتر است و در نتیجه رگ های مغز متورم و فرد دچار سردرد می شود.

تپش قلب

قلبی که از آن زیاد کار کشیده شده است، در معرض مشکلاتی از جمله ضربان نامنظم، صدای غیرعادی، بزرگ شدن و حتی سکته است. برای رسیدن به آن مرحله، فرد باید برای مدتی دچار کمبود آهن باشد.

هوس خوردن خاک و یخ

هوس خوردن مواد غیرخوراکی می تواند نشانه کمبود آهن باشد. برخی زنان وسوسه می شوند گچ، خاک و خاک رس بخورند اما اغلب زنان ترجیح می دهند یخ بخورند.

بدون دلیل دچار اضطراب می شوید

کمبود اکسیژن سیستم سمپاتیک عصبی راتحریک می کند. از آن جا که کمبود آهن می تواند ضربان قلب را بالا ببرد، فرد در حالی که دلیلی برای اضطراب ندارد، حس می کند در وضعیت فرار یا مبارزه قرار دارد.

لب‌های ترک‌خورده

کمبود آهن اغلب به واسطه لب‌های ترک خورده و زخم و ترک گوشه لب خود را نشان می‌دهد. کمبود آهن همچنین باعث می‌شود زبان قرمز، لیز و دردناک شده (گلوسیت) شده و مخاط دهان دچار اریتم یا سرخی ناشی از احتقان مویرگ‌ها شود. آهن نقش موثری در سوخت و ساز بافت‌ها برای احیای سریع دارد. بنابراین اگر احساس کردید که قوه چشایی‌تان نیز دچار مشکل شده است می‌توانید به کمبود آهن شک کنید.

کم کاری تیروئید دارید

کمبود آهن، عملکرد تیروئید را کند می کند. کم کاری تیروئید که از هر ۱۰نفر در ۶نفر دیده می شود، توسط بیمار تشخیص داده نمی شود. بنابراین اگر دچار کمبود انرژی هستید، اضافه وزن دارید یا دمای بدنتان پایین است، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.