رژیم غذایی مناسب در بیماری دیابت نوع یک (IDDM)

محدود کردن رژیم غذایی برای مدیریت دیابت نوع یک و حفظ سلامتی بسیار ضروری است. رژیم غذایی مناسب برای دیابت نوع یک به منظور رسیدن به حداکثر دریافت مواد مغذی با حذف شکر، کربوهیدرات‌ها و سدیم برنامه ریزی می‌شود. این رژیم چگونه خوردن و واکنش‌های بدن به برخی از غذاها را شامل می‌شود. هدف از تغذیه درمانی در دیابت، حفظ مقدار قند خون در محدوده طبیعی، بهبود سطح چربی های خون،  کاهش فشار خون،  درمان و جلوگیری از عوارض دیابت همچون بیماری های قلبی عروقی،  رتینوپاتی(بیماری چشمی)، نفروپاتی(بیماری کلیوی) و نیز برآوردن نیازهای تغذیه ای فرد است. در ادامه  با ما همراه باشید تا با برخی نکات تغذیه ای در کنترل بیماری دیابت نوع یک آشنا شوید.

دیابت نوع یک (IDDM)

دیابت نوع یک، یک بیماری مزمن است که ناشی از کمبود هورمون انسولین می باشد. دلایل بروز دیابت ترکیبی از استعداد ژنتیکی و محیطی می باشند، اما چگونگی روند این بیماری نامشخص می باشد. علت این بیماری تخریب سلولهای تولید کننده انسولین )سلولهای بتا( در پانکراس می باشد. سیستم دفاعی بدن )سیتسم ایمنی( به دلایلی که برای ما نامعلوم می باشد سلولهای بتا را به عنوان عناصر خارجی تلقی می کند و آنها را از بین می برد. باید به افراد مبتلا به دیابت نوع یک انسولین ترزیق شود. انسولین توسط مایعات دستگاه گوارشی در معده و روده از بین می رود و بنابراین نمی توان از انسولین به صورت قرص استفاده نمود. میزان تخریب سلول های بتا کاملا متفاوت است. این تخریب، در اطفال سریع و در بزرگسالان به کندی صورت می گیرد. ظرفیت تولید انسولین توسط پانکراس سالم معمولا بیش از نیاز بوده بنابراین دوره بدون علامت چند ماهه تا چند ساله قبل از شروع علائم بالینی بیماری دیابت همواره وجود دارد. دیابت نوع یک حدود 10-5% تمام موارد تشخیص داده شده دیابت را تشکیل می دهد. اگرچه امکان بروز دیابت نوع یک حتی در دهه های هشتم و نهم زندگی نیز وجود دارد اکثر موارد ابتلا در کسانی که کمتر از 30 سال دارند بروز می کند( اوج موارد تشخیص، سنین 12-10 در دختران و سنین 14-12 در پسران می باشد.)

علائم دیابت نوع یک (IDDM)

• تکرر ادرار
• تشنگی و خشکی دهان به‌طور غیرطبیعی
• وجود قند در ادرار
• کاهش وزن
• خستگی مفرط یا کمبود انرژی
• کتواسیدوز یا مسومیت اسیدی
• خشکی وخارش پوست
• عفونت دستگاه ادراری
• تنفسی که بوی استون دارد

راه‌های درمان و کنترل دیابت نوع یک

رژیم غذایی

رژیم غذایی یکی از مهم ترین راه های کنترل دیابت است. درک تأثیر غذاهای متفاوت بر میزان قند خون و داشتن یک برنامه غذایی سالم و قابل اطمینان می‌تواند بسیار کمک کننده باشد.

دارو

تشخیص ابتلا به دیابت نوع 1 به این معنی است که غده پانکراس توان تولید انسولین ندارد. استفاده از تزریقات مکرر(تزریق سه بار یا بیشتر در روز) و یا پمپ های انسولینی که دقیقا مقلد انسولین طبیعی بدن می باشند، منجر به انعطاف پذیری بیشتر در ارتباط با اینکه افراد چه نوع غذایی و در چه موقعی مصرف می کنند، به وجود می آورد.

فعالیت بدنی

ورزش بایستی قسمت تکمیل طرح درمانی بیماران دیابتی باشد. ورزش برای تمام بیماران دیابتی کمک می کند حساسیت به انسولین خود را بالا ببرند، ریسک فاکتور های قلبی عروقی را کاهش دهند، وزنشان را کنترل کنند و از نظر سلامتی روانی احساس بهتری داشته باشند. برنامه ورزشی بسته به علاقه، سن، بهداشت عمومی و سطح سلامت جسمی افراد متفاوت است.

درمان و کنترل دیابت نوع یک از طریق رژیم غذایی

افراد مبتلا به دیابت نوع یک  باید سطح قند خون خود را کنترل کنند. بدون داشتن یک رژیم غذایی، تمرینات ورزشی و انسولین درمانی، فرد مبتلا به دیابت نوع یک از عوارض این بیماری رنج خواهد برد. عوارضی نظیر مشکلات بینایی، افزایش فشار خون، بیماری های کلیوی، زخم ها و عفونت های پوستی.

متخصص تغذیه می‌تواند به شما در داشتن یک برنامه غذایی طولانی مدت مناسب کمک کند. برنامه‌ریزی برای وقت غذا خوردن و تنظیم زمان خرید و کارهای دیگر باعث می‌شود تا از “خوردن اضطراری” جلوگیری شود. یک آشپزخانه پر از مواد و غذاهای سالم می‌تواند از مصرف غیرضروری شکر، کربوهیدرات‌ها، سدیم و چربی که می‌توانند باعث افزایش قند خون شوند جلوگیری کند.

یک جنبه مهم از رژیم غذایی مناسب برای دیابت، ثبات و پایداری است. برای حفظ میزان قند خون از هیچ وعده غذایی چشم‌پوشی نکنید و سعی کنید غذای خود را در یک زمان معین در روز بخورید و به برچسب‌های مواد غذایی خریداری شده هم توجه کنید. میزان قند خون مناسب در طول روز بین 70 تا 130 میلی‌گرم بر دسی لیتر در خون است. دو ساعت پس از غذا خوردن، قند خون شما نباید از 180 میلی‌گرم بر دسی لیتر خون بیشتر شود.

مطلب مرتبط:  رژیم غذایی سالم در دیابت بارداری

رژیم غذایی مناسب

رمز رژیم غذایی سالم مناسب برای دیابت نوع یک تمرکز بر مواد غذایی مغذی سرشار از ویتامین و مواد معدنی و کاهش مصرف غذاهای چرب، شیرین یا کربوهیدرات است.

کربوهیدرات‌ها

قند ها، نشاسته ها و فیبر ها بیشتر با عنوان کربوهیدرات ها شناخته می شوند. آنچه به عنوان گلوکز موجود در خون شناخته می شود در واقع به دنبال مصرف غذا، انجام عمل هضم و جذب و ورود گلوکز موجود در غذا به داخل جریان خون و وارد شدن انسولین به منظور پاکسازی قند از خون می باشد. رژیم های کم کربوهیدرات راهکارهای منطقی برای کاهش قند خون بوده ولی غذاهایی که دارای کربوهیدرات می باشند مانند غلات کامل، سبزیجات و شیر کم چرب منبع غنی ویتامین ها، مواد معدنی، فیبررژیمی و انرژی نیز می باشند. بنابراین مصرف این غذاها برای تمامی افراد از جمله افراد دیابتی بسیار مهم است.

پروتئین‌ها

مصرف مقادیر معمول پروتئین 20-15% کل انرژی روزانه دارای حداقل تاثیر بر پاسخ چربی، قند و هورمون های خونی بودهو هیچ تاثیر دراز مدتی بر میزان انسولین مورد نیاز نداشته از این رو نیازی به تغییر در مقادیر پروتئین وجود ندارد. تنها مورد استثنا افرادی می باشند که پروتئین های حاوی اسید های چرب اشباع مصرف می کنند نظیر گوشت های فراوری شده یا گوشت های چرب حاوی سدیم و کلسترول و یا افراد مبتلا به نفروپاتی که مقدار پروتئین دریافتی آنها کمتر از مقادیر توصیه شده روزانه می باشد.

 چربى

هر فردى در رژیم غذایى خود به میزان کمى چربى نیاز دارد تا اعمال حیاتی بدن که در ارتباط با چربى ها است، به طور مطلوب انجام شود.بنابراین باید مصرف چربی ها را محدود کرد و از انواع مفیدتر آنها که شامل روغن های مایع مثل روغن زیتون، آفتابگردان،ذرت، کانولا و گردو است، استفاده کرد.

فیبر

فیبرهای غذایی محلول قادر به جذب و مهار عبور گلوکز از روده باریک است و در درمان و جلوگیرى از  بیمارى هاى دستگاه گوارش وسرطان روده بسیار نافع است. بنابراین توصیه مى شود افراد دیابتى حدود ۳۵-۲۰ گرم در روز از فیبرهاى غذایی استفاده کنند که شامل : غلات ، حبوبات کامل، میوه ها و سبزى هاست.

میوه‌ها

میوه‌ها و منابع طبیعی تأمین‌کننده قند در زمره کربوهیدرات‌ها شمرده می‌شوند اگر شما از یک برنامه غذایی پیروی می‌کنید. میوه‌های تازه یا فریز شده مانند مرکبات، پرتقال و گریپ فوروت گزینه‌های مناسبی هستند.

سبزیجات

نشاسته نوعی قند است که به طور طبیعی در بسیاری از سبزی‌ها مانند سیب‌زمینی، ذرت و نخودفرنگی وجود دارد. سبزیجات نشاسته دار بد نیستند اما نسبت به سایر سبزیجات، کربوهیدرات بیشتری دارند و به همین دلیل نباید در مصرف آنها زیاده‌روی کرد.
به جای آنها سبزیجاتی مصرف کنید که کربوهیدرات کمتری داشته و سرشار از ویتامین، مواد معدنی، فیبر و مواد گیاهی دیگر باشند. برخی از این سبزیجات عبارتند از:
• سبزیجات دارای برگ سبز
• مارچوبه
• چغندر
• هویج
• خیار
• پیاز
• فلفل
• جوانه‌ها
• گوجه
همیشه سبزیجات تازه یا فریز شده‌ای را انتخاب کنید که دارای نمک یا سس اضافی نباشند.

غلات کامل

بدن غلات کامل را به قند تبدیل می‌کند اما این مواد بسیار مغذی بوده و سرشار از فیبر هستند. برنج قهوه‌ای، غلات کامل، غلات و نان‌های سبوس دارد منابع عالی از غلات کامل هستند.

مطلب مرتبط: آشنایی با فواید غلات کامل برای سلامت بدن

مواد غذایی غیر مجاز در دیابت نوع یک

• مواد غذایی با سدیم بالا شامل: کالباس، سوسیس، مواد غذایی کنسرو شده، چیپس و پفک
• مواد غذایی چرب با کلسترول بالا: هر نوع غذای سرخ کرده، انواع گوشت قرمز پر چرب، کله پاچه، پوست مرغ، مایونز و لبنیات پرچرب
• قند های ساده در مقادیر بالا: انواع شیرینی، بیسکویت، نوشابه های گازدار، نوشابه های تجاری با طعم میوه، قند، شکر، عسل، مربا و انواع بستنی

برای دریافت رژیم غذایی دکتر رویا خادمیان از طریق لینک زیر ثبت نام کنید

رژیم غذایی اینترنتی