مواد غذایی مفید و مضر برای کم کاری تیروئید

در مقاله گذشته درباره کم کاری تیروئید و علائم بالینی آن توضیح دادیم. از آنجائی که کم کاری تیروئید در جامعه رو به افزایش است و داشتن یک رژیم غذایی مناسب در جلوگیری از کم کاری تیروئید موثر است. حمایت تغذیه ای این بیماران، به ویژه از نظر مواد مغذی که برای ساخته شدن هورمون تیروئید لازم است، همراه با درمان دارویی، بسیار اهمیت دارد. در این مقاله سعی داریم تعدادی از مواد غذایی مفید و مضر برای کم کاری تیروئید را معرفی کنیم.

مواد غذایی مفید در کم کاری تیروئید

ماهی

اسیدهای چرب امگا۳ موجود در ماهی‌های چرب مانند سالمون وحشی، قزل آلا، ماهی تن یا ساردین، این ماده غذایی را به یک انتخاب عالی برای ناهار یا شام تبدیل می‌کنند. کم کاری تیروئید کنترل‌نشده به علت بالا بودن LDL یا کلسترول بد می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌قلبی را افزایش دهد. امگا۳ها، معروف به این هستند که التهاب را کاهش می‌دهند، به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند و خطر ابتلا به بیماری قلبی را کاهش می‌دهند. ماهی همچنین یک منبع خوب از ماده مغذی سلنیوم است که بیشتر از همه در تیروئید متمرکز است. سلنیوم همچنین به کاهش التهاب نیز کمک می‌کند.

آجیل

یک منبع عالی از سلنیوم، آجیل‌ها هستند. سلنیوم به تیروئید کمک می‌کند عملکرد خوبی داشته باشد.  آجیل‌ها، یک میان وعده سریع و دم‌دستی هستند که می‌توانید همراهتان به هر جایی ببرید. همچنین آنها با سالادها یا غذاهای تفت‌داده شده نیز هماهنگی خوبی دارند.

ویتامین ها

اطمینان نسبت به تأمین مقادیرکافی ویتامین های C ، A، E  و ویتامین های گروه B به ویژه B2  ، B3  ،  B6  که برای تولید هورمون تیروئید ضروری هستند لازم است. لذا مصرف منظم مواد غذایی زیر در برنامه ی غذایی روزانه توصیه می شود:

* منابع مناسب ویتامین C: توت فرنگی،  آناناس، هندوانه، موز ، سیب زمینی و هلو .

* منابع مناسب ویتامین A: جگر، تخم مرغ ، ماهی های روغنی، سبزی های سبز رنگ ( به جز گیاهان خانواده ای کلم )، سبزی ها و میوه های زرد و نارنجی رنگ. هر چه این میوه ها و سبزی ها پررنگ تر باشند غلظت ویتامین در آنها بیشتر است.

* منابع مناسب ویتامین E: روغن های گیاهی،مغز دانه ها ( به جز بادام زمینی ) وغلات.

* منابع مناسب ویتامین B: غلات سبوس دار، گوشت گاو، گوشت ماکیان و ماهی .

*استفاده از منابع غنی B12  مانند جگر گاو، جگر مرغ، گوشت گاو، ماهی قزل آلا به ویژه در افرادی که دارای کم خونی ناشی از کمبود این ویتامین هستند. عدم توجه به کم خونی با هر منشائی که باشد، در تشدید ضعف و خستگی و بسیاری از علایم دیگر مؤثر خواهد بود.

*استفاده از منابع غنی از آهن مانند جگر، گوشت قرمز و غلات غنی شده با آهن، به ویژه در افرادی که دارای کم خونی ناشی از فقر آهن نیز می باشند.

* استفاده از منابع مناسب غنی از روی، نظیر غذاهای دریایی، گوشت قرمز، گوشت ماکیان و غلات سبوس دار.

* استفاده از مکمل مولتی ویتامین و املاح در کنار منابع غذایی بالا.

لوبیا

لوبیاها، یک ماده غذایی ارزان و همه‌کاره بوده و یک منبع عالی برای انرژی پایدار است و اگر کم کاری تیروئید باعث خستگی شدید شما می‌شود می‌تواند مفید باشد. لوبیاها حاوی پروتئین، آنتی اکسیدان‌ها، کربوهیدرات‌های پیچیده و مقدار زیادی ویتامین‌ها و مواد‌معدنی می‌باشند. آنها همچنین سرشار از فیبر هستند. اگر شما از یبوست رنج می‌برید لوبیا می‌تواند مفید باشد. یبوست یک عارضه جانبی شایع کم کاری تیروئید است.

پروبیوتیک ها

پروبیوتیک‌ها باکتری‌های مفیدی هستند که در روده‌ی ما زندگی می‌کنند. در حدود ۲۰٪ از عملکرد تیروئید به میزان کافی این باکتری‌ها در روده بستگی دارد. برای حفظ میزان این باکتری‌ها باید از مکمل‌های پروبیوتیک استفاده کنید.

غلات سبوس‌دار

یبوست یکی از علائم شایع کم کاری تیروئید است. مواد غذایی غلات کامل مانند غلات صبحانه، نان، ماکارونی و برنج علاوه بر فیبر حاوی مقدار زیادی مواد مغذی نیز هستند. فیبر آنها می‌تواند به تنظیم عملکرد روده کمک کند. با این‌حال ترنر هشدار می‌دهد که فیبر می‌تواند با هورمون‌های مصنوعی تیروئید تداخل پیدا کند. برخی از افراد مبتلا به کم کاری تیروئید، تصمیم می‌گیرند که به طور کامل از غلات سبوس‌دار اجتناب کنند اما اگر می‌خواهید آنها را مصرف کنید توصیه می‌شود که داروی تیروئدیتان را چند ساعت قبل یا بعد از خوردن غذاهای غنی از فیبر غذایی مصرف کنید.

منابع غذایی که حاوی گلوتاتیون

گلوتاتیون (Glutathione) یک آنتی‌اکسیدان بسیار قوی است که سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند و در کاهش علائم هاشیموتو موثر است. این آنتی‌اکسیدان با تنظیم سیستم ایمنی بدن به کاهش بیماری‌های خودایمنی کمک می‌کند، بافت تیروئید را التیام می‌بخشد و از آن محافظت می‌کند. غذاهای کمی حاوی گلوتاتیون هستند، اما برخی از مواد غذایی به تولید گلوتاتیون در بدن کمک می‌کنند: مارچوبه، کلم بروکلی، هلو، آووکادو، اسفناج، سیر، کدو، گریپ فروت و تخم مرغ خام از این جمله‌اند.

مواد غذایی مضر برای کم کاری تیروئید

گواتروژن‌ها

گواتروژن به مواد غذایی گفته می‌شود که باعث ایجاد گواتر می‌شوند. این مواد فعالیت آنزیم تیروئید پراکسیداز که برای وارد کردن ید به هورمون‌های تیروئیدی لازم است را کاهش می‌دهند. گواتروژن‌ها بسیار متنوع هستند: تیوسیانین‌ها، برخی فلاوونوئیدها مانند کورستین، کامفرول و روتین و … از آن جمله هستند.

تیوسیانین‌ها، مهمترین گواتروژن

تیوسیانین‌ها ترکیبات گوگردداری هستند که در انواع گونه‌های گیاهی یافت می‌شوند. تیوسیانین‌ها جذب ید توسط غده تیروئید را کاهش می‌دهند. زیرا تیوسیانین‌ها برای ورود به غده تیروئید با ید رقابت می‌کنند. ید اضافی در رژیم که به وسیله نمک یددار تامین می‌شود باعث پیروزی ید در این رقابت می‌شود. تیوسیانین‌ها در خانواده کلم به فراوان یافت می‌شوند، خانواده کلم شامل موارد زیر است: کلم برگ چینی، کلم بروکلی، کلم بروکسل، گل کلم، کلم برگ سفید، کلم برگ قرمز، کانولا، بروکلی چینی، کلم چینی، ترب کوهی، کلم پیچ، کلم قمری، دانه خردل، خردل سبز، تربچه، شلغم، واسابی، شاهی آبی، آروگولا و … . همچنین از دیگر مواد غذایی سرشار از تیوسیانین می‌توان این موارد را ذکر کرد: سیب زمینی شیرین، کاساوا، ذرت، بذر کتان، لوبیا لیمنسیس و …. . تمام این گیاهان تا زمانی که زنده هستند و برداشت نشده‌اند تیوسیانین ندارند. اما با برداشت شدن، تیوسیانین‌ها تولید می‌شوند.

فلاونوئیدها، فراوانترین گواتروژن‌ها

بیش از 3 هزار نوع فلاوونوئید در ترکیب مواد غذایی کشف شده است که از جمله مهمترین آن‌ها می توان فلاوونوئیدهای موجود در دانه های سویا را نام برد. این فلاوونوئیدها عبارتند از: جنیستئین و دائیدزئین. فلاونوئیدهای سویا فعالیت تیروئید پراکسیداز را کاهش می‌دهند. نکته قابل توجه این است که حتی پختن هم از فعالیت گواتروژنیک سویا نمی کاهد. مطالعات متعدد اثرات ضد تیروئید سویا را به اثبات رسانده است. این مطالعات نشان می‌دهد نوزادانی که از فورمولاهای برپایه سویا استفاده می‌کنند، در خطر کم کاری تیروئید و بیماری‌های خودایمنی تیروئید قرار دارند. وقتی یک نوزاد با کم کاری تیروئید متولد می‌شود باید مکمل‌های هورمون تیروئید به وی داده شود تا کمبود او جبران شود. متخصصان توصیه می‌کنند که این نوزادان از فورمولاهای حاوی سویا پرهیز کنند.

در افراد بزرگسال نیز اگر دریافت ید ناکافی باشد باید مصرف سویا محدود شود. مثلا گیاهخواران به دلیل مصرف بیشتر سویا (حدود 3 برابر افراد عادی) بیشتر در معرض خطر کم کاری تیروئید قرار دارند. از دیگر مواد غذایی سرشار از فلاوونوئیدها می‌توان به ارزن اشاره کرد. ارزن در برخی مناطق دنیا به عنوان منبع غذایی افراد است. ارزن دارای فلاوونوئیدی به نام اپیگنین است که فعالیت تیروئید پراکسیداز را کاهش می دهد. این فلاوونوئید در مواد زیر نیز یافت می‌شود: بابونه، مرکبات، جعفری، پیاز، آبجو، جوانه گندم و …. .

خانواده کورستین

خانواده کورستین (که شامل کورستین، کامپفرول و روتین می‌باشد) در مواد غذایی زیر یافت می شود:

– کورستین در پیاز، چای، بروکلی، مویز سیاه، سیب، انگور، بلوبری و زردآلو یافت می‌شود.

– کامپفرول در چای، گریپ فروت، کاسنی و… وجود دارد و بیشتر از کورستین جذب می‌شود.

– روتین در گندم سیاه، مارچوبه، مرکبات و … یافت می‌شود و کمتر از کورستین جذب می‌شود.

گلوتن و تیروئید

گلوتن پروتئینی است که در گندم، گندم سیاه و جو یافت می شود. گلوتن روی تیروئید شما تاثیر نخواهد داشت مگر اینکه به بیماری سلیاک (celiac) مبتلا باشید. گلوتن به روده کوچک در بیماران مبتلا به سلیاک (celiac) آسیب می رساند. این آسیب می تواند منجر به مشکلات بزرگی شده و با افزایش خطر ابتلا به بیماری هاشیموتو (بیماری کم کاری تیروئید) یا بیماری گریوز (پرکاری تیروئید) در ارتباط است. اگر به بیماری سلیاک مبتلا هستید، رژیم غذایی فاقد گلوتن می تواند از ابتلا به بیماری های تیروئید جلوگیری کند.

غذاهای فرآوری شده

غذاهای فرآوری شده دارای مقدار زیادی سدیم هستند و افراد مبتلا به کم‌کاری تیروئید باید از سدیم دوری کنند. کم‌کاری تیروئید خطر فشار خون بالا را در افراد افزایش می‌دهد و مصرف بیش از اندازه سدیم این خطر را بیشتر نیز می‌کند. برچسب‌های مربوط به محتویات روی غذاهای فرآوری شده را مطالعه کنید تا مطمئن شوید که غذای انتخابی شما کمترین میزان سدیم را داشته باشد.

الکل

مصرف الکل می‌تواند باعث کاهش میزان هورمون تیروئید موجود در بدن و میزان تولید این هورمون در غده‌ی تیروئید شود. به نظر می‌رسد که الکل برای غده‌ی تیروئید سمی بوده و مانع از جذب هورمون تیروئید در بدن می شود. بهتر است افرادی که به بیماری کم‌کاری تیروئید مبتلا هستند، مصرف الکل را کنار گذاشته یا حداقل در مصرف آن زیاده‌روی نکنند.