نقش تغذیه در کاهش اثرات بیش فعالی در کودکان

اختلال ADHD یا همان بیش فعالی مسئله ای است که بسیاری از والدین برای رفع آن مدام راه حل جستجو می کنند ، راه حل هایی که بایستی حتما توسط متخصص و پزشک ارائه شود.یکی از این راه حل ها برنامه غذایی و تغذیه بیش فعالی است که حذف و اضافه کردن برخی مواد به روند طبیعی آن تا حد قابل توجهی کارساز خواهد بود. در این مقاله به بررسی نقش تغذیه در کاهش اثرات بیش فعالی در کودکان خواهیم پرداخت.

ADHD چیست؟

اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD) یک بیماری رفتاری شامل بی توجهی، بیش فعالی و تکانشگری است. این یکی از شایعترین اختلالات است که کودکان می توانند داشته باشند بلکه روی بسیاری از بزرگسالان نیز تاثیر می گذارد. علت دقیق ADHD نامشخص است اما تحقیقات نشان می دهد که ژنتیک نقش عمده ای بازی می کند عوامل دیگر، مانند سمیت محیطی و تغذیه نامناسب در دوران شیرخوارگی، نیز دخیل است.

اعتقاد بر این است که ADHD از سطوح پایین دوپامین و نورآدرنالین در منطقه از مغز که مسئول خود تنظیمی است سرچشمه می گیرد. هنگامی که این توابع دچار اختلال شود فرد در تلاش برای تکمیل وظایف، درک زمان، ماندن برای تمرکز و تحت کنترل قرار دادن رفتار نامناسب است.

این به نوبه خود، روی توانایی کار، کار به خوبی در مدرسه و حفظ روابط مناسب تاثیر می گذارد که می تواند کیفیت زندگی را کاهش دهد. ADHD یک اختلال قابل درمان در نظر گرفته نمی شود و هدف درمان کاهش علائم است رفتار درمانی و داروها اغلب مفید هستند. با این حال، تغییرات در رژیم غذایی نیز ممکن است به مدیریت علائم کمک کند.

عوامل موثر در ایجاد بیش فعالی کودکان کدامند؟

عوامل موثر در ایجاد بیش فعالی کودکان عبارتند از: عوامل محیطی،عفونت های سه ماهه اول بارداری، مصرف سیگار و الکل در دوران بارداری، استفاده از غذاهای کم پروتئین، کمبود مواد معدنی، ریز مغذی ها و ویتامین ها مانند آهن، منیزیم،روی و کمبود چربی های غیر اشباع و عوامل ژنتیک.

روش های درمان اختلال بیش فعالی چیست؟

برای درمان اختلال بیش فعالی در کودکان بیش فعال روش های مختلفی وجود دارد که از میان آنها سه روش از اهمیت بیشتری برخوردارند.درمان دارویی،روان درمانی و رژیم غذایی اهمیت بیشتری دارند.شایعترین دارویی که مورد استفاده است،ریتالین می باشد.

تجویز ویتامین B6 همراه با داروهای اصلی ،بسیار موثر بوده و اثرات درمانی آنها را افزایش می دهد.تجویز این داروها و کنترل عوارض جانبی آنها فقط بعهده پزشک می باشد.

نقش تغذیه در کاهش اثرات بیش فعالی در کودکان

مواد غذایی مفید برای بیش فعالی در کودکان

اسیدهای چرب ضروری

تحقیقات بسیاری نشان داده اند که غلظت اسیدهای چرب “امگا-3” و “امگا-6” در این افراد به مقدار زیادی پایین تر است و این کودکان، علائم کمبود اسیدهای چرب ضروری مانند تشنگی زیاد را نشان می دهند. کنجد، تخمه ی کدو تنبل و تخمه ی آفتابگردان منابع خوبی از اسیدهای چرب امگا-6 و ماهی آزاد و ساردین، از منابع خوب اسیدهای چرب امگا-3 می باشند.

ویتامین B6

ویتامین B6 یک کوفاکتور ضروری برای اغلب مسیرهای متابولیکی اسیدهای آمینه، شامل مسیرهای دکربوکسیلاسیون برای دوپامین، آدرنالین، وسروتونین می باشد. از این طریق، ویتامین های گروه B سبب بهبود رفتار در برخی کودکان مبتلا به ADHD شده است. در برخی کودکان بیش فعال، سطح سروتونین خون پایین است، در نتیجه دوز بالای ویتامین B6 با افزایش میزان سروتونین خون سبب بهبود علائم می شود.

برای مطالعه منابع غذایی ویتامین B6 بر روی لینک زیر کلیک کنید

ویتامین B6؛ فواید و علائم کمبود این ویتامین و منابع غذایی ویتامین B6

آهن

کمبود آهن، دقت و توجه را به میزان قابل توجهی کاهش داده و به مکمل یاری پاسخ مثبت می دهد. برخی مطالعات نشان داد که با مکمل یاری آهن، 30 درصد بهبود در این کودکان مشاهده شده است.

همچنین بخوانید: مواد غذایی سرشار از آهن و خوراکی هایی که جذب آهن را در بدن افزایش می دهند

منیزیم

برخی بررسی ها نشان داده اند که کمبود منیزیم اغلب در ADHD دیده می شود و با دریافت منیزیم، بیش فعالی به طور قابل ملاحظه ای کاهش می یابد.

همچنین بخوانید: مواد غذایی سرشار از منیزیم و میزان منیزیم موجود در آنها

روی

چندین مطالعه نشان داده است که این ماده ی معدنی در سرم افراد مبتلا به بیش فعالی کم است که می تواند ناشی از کاهش دریافت یا جذب آن باشد. بر طبق دیگر مطالعات دریافت روی از طریق تغذیه ممکن است در پاسخ این کودکان به دکستروآمفتامین موثر باشد.

همچنین بخوانید: مواد غذایی دارای روی و تامین روی مورد نیاز روزانه بدن

غذاهای غنی از پروتئین

پروتئین ها توانایی افزایش تمرکز و بالانس کردن سطح قند خون را دارند .همچنین به مغز نیز کمک می کند و به نحوی در عملکرد آن موثر است . بنابراین از غذاهایی چون عدس ، لوبیا ،سبزیجات به رژیم غذایی خود اضافه کنید تا میزان پروتئین بدنتان تامین شود .

غذاهای پروبیوتیک

خوردن غذاهای پروبیوتیک بر سلامت مغز و روده بسیار موثر هستند . اگر شما در روده دچار مشکل شده اید توصیه می شود از غذاهای پروبیوتیک در رژیم غذایی خود اضافه کنید .

دارچین و زرچوبه

دارچین و زرچوبه نیز مفیدند، این دو ادویه به رشد سلول های مغزی کمک می کنند و در حفاظت از آن ها نقش دارند. فراموش نکنید که هر ماده غذایی که برای مغز مفید است می تواند علایم بیش فعالی را بهبود بخشد.

همچنین بخوانید: زردچوبه؛ 20 خاصیت شگفت انگیز زردچوبه برای سلامتی بدن

مواد غذایی مضر برای بیش فعالی در کودکان

• شکر

اگر شما از آن دسته از افراد هستید که از شکر استفاده می کنید باید بدانید که استفاده از شکر می تواند منجر به چاقی و دیابت شود .

اگر شما می خواهید از علائم بالا رهایی یابید باید از خوردن شکر اجتناب کنید و همچنین شکر می تواند باعث افزایش قندخون شود که نتیجه آن مبتلا شدن به برخی مشکلات می باشد . توصیه می شود که از مقدار کمی شکر استفاده کنید ، اگر از شکر کمی استفاده کنید سطح تمرکز شما کاهش می یابد .

• گلوتن

اگر بدن شما به گلوتن حساس باشد خوردن نان ، سیرینی و دسر می تواند بر مغز شما تاثیر داشته باشد . پس یک رژیم بامحدودیت گلوتن را امتحان کنید و ببینید که بدن شما به گلوتن چگونه واکنش نشان می دهد .

• لبنیات

برخی افراد نیز به لبنیات آلرژی دارند . اگر بدن شما به لبنیات حساسیت دارد ، خوردن لبنیات می تواند بر روی مغز شما تاثیر بگذارد و منجر به علائم بالا در شما شود . پس یک رژیم با محدودیت لبنیات را امتحان کنید و ببینید که واکنش بدن شما در این امر چه خواهد بود .

• برخی افزودنی‌ها

* تارترازین (Tartrazine):

رنگ غذایی نارنجی رنگی است که به صورت رنگ غذایی افزودنی مصرف می‌شود. تارترازین ممکن است در بیش‌فعالی موثر باشد، تارترازین بیش از همه در موارد زیر وجود دارد: غذاهای آماده بسته‌بندی‌شده، آدامس، شکلات، افشره لیمو، سس‌ها و افزودنی‌هایی که بیشتر جهت تزئین روی دسرها مصرف می‌شوند. نوشابه‌های گازدار، به دلیل دارا بودن مقادیر زیادی فسفر، و قهوه، چای، کولا و سایر نوشیدنی‌ها به علت داشتن کافئین، ممکن است علایم بیماری را تشدید کنند. میوه‌های کنسرو شده، کنسرو نخودفرنگی، بادام ساییده شده، نوشیدنی‌های کربنات دار و کیک‌هایی که به صورت بسته‌بندی‌شده به فروش می‌رسند، حاوی تارترازین هستند.

* اسید بنزوئیک:

اسید بنزوئیک نیز ماده‌ای افزودنی است که ممکن است در ایجاد بیش‌فعالی موثر باشد. از این ماده به منظور محافظت و سالم نگه داشتن مواد غذایی آماده استفاده می‌شود و در بسیاری از غذاهای آماده مانند مرباها، سس‌ها، دسرها، شربت‌های طعم‌دهنده غذا، پوره میوه‌ها، آب‌میوه‌ها و ماهی‌های کنسروی خوابانده شده در سرکه، نمک و ترشی‌ها یافت می‌شود.

* نیترات و نیتریت:

سوسیس و کالباس اختلالات موجود در کودکان بیش فعال را تشدید می‌کند.  مواد موجود در سوسیس و کالباس به ویژه مواد افزودنی که در آن‌ها وجود دارد، باعث تشدید اختلالات در کودکان بیش فعال می‌شود. برای نگهداری طولانی مدت سوسیس و کالباس از نیتریت و نیترات استفاده می‌شود تا زود فاسد نشوند و این مواد در داخل معده تبدیل به مواد سرطان زا شده و ترکیب تیرامین را تشکیل می‌دهد.

• مواد غذایی حاوی سالیسیلات

بادام، سیب، زردآلو، کشمش، هلو، آلو، آلو بخارا، پرتقال، توت، گوجه فرنگی و خیار حاوی سالیسیلات طبیعی هستند که ماده‌ای شبیه به آسپیرین می‌باشد و لازم است از رژیم‌های غذایی کودکان بیش‌فعال تا حد ممکن کاسته و گاهی اوقات حذف شود (این ماده به ویژه در بادام، سیب و زردآلو زیاد است).

توصیه‌های تغذیه ای برای کودکان مبتلا به بیش فعالی

* رژیم کم شکر، پرهیز از خوردن قندهای ساده و شیرینی‌ها

* استفاده بیشتر از پروتئین‌ها مثل مرغ، تخم مرغ، گوشت قرمز

* حذف یا کاهش آلرژن‌های غذایی مثل: بادام زمینی، تخم مرغ، شکلات، پنیر، شکر، گندم، ‌سویا، گیلاس، آلبالو، توت فرنگی،کشمش، ‌نوشابه‌ها، هلو، آلو، پرتقال، بیسکویت، سیب، توت، گوجه فرنگی، خیار، آدامس، سس، آبلیمو، کنسروها، مربا، ترشی، کمپوت‌ها، قهوه و چای .

* درمان کمبودهای تغذیه ای و استفاده از مکمل‌های غذایی

* حذف یا کاهش افزودنی‌های خوراکی و رنگ‌های مصنوعی مثل : بادام بو داده ، ادویه‌های معطر ، آبنبات‌ها، کیک‌ها، دسرها، غلات صبحانه و نوشابه‌ها

* استفاده از منابع غذایی حاوی امگا- 3 مانند ماهی ،‌ روغن زیتون و گردو در برنامه غذایی روزانه

* استفاده از میوه و سبزی تازه

*  حذف غذاهای سرخ شده

* محدودیت مصرف فرآورده‌های لبنی

* حذف کاکائو، شکلات‌های حاوی قهوه ونسکافه،‌ نوشابه‌های رنگی، چیپس و پفک

* افزایش مصرف آب