علائم هشدار دهنده و نشانه های کمبود ویتامین در بدن

ویتامین‌ها و املاح، جزو ترکیبات مورد نیاز بدن برای ادامه فعالیت‌های طبیعی همراه با حفظ سلامت هستند. به همین دلیل هرگاه بدن با کمبود ویتامین یا ماده معدنی مواجه شود، عکس‌العملی دفاعی از خود نشان می‌دهد تا ما را متوجه این کمبود کند. در ادامه با ما همراه باشید تا با نشانه‌‌ های کمبود ویتامین و منابع غذایی تأمین‌کننده‌ی ویتامین‌های ضروری بدن بیشتر آشنا شوید.

 ۱. دردهای عضلانی

چنانچه به صورت مداوم و بدون هیچ دلیل مشخصی، مثلا بدون اینکه تمرینات ورزشی سنگین انجام داده باشید، دردهای عضلانی دارید، شاید به کمبود ویتامین D مبتلا هستید. علیرغم شیوع بالای کمبود ویتامین D، چون نشانه‌های کمبود این ویتامین خیلی واضح نیستند، تشخیص آن می‌تواند دشوار باشد. با توجه به اینکه ویتامین D در سلامت استخوان‌ها، دندان‌ها و عضلات نقش دارد، اگر به همراه دردهای عضلانی، دندان‌ها و استخوان‌های‌تان هم مشکل دارد، لازم است سطح این ویتامین در بدن‌تان اندازه‌گیری شود.

برای اینکه به کمبود ویتامین D دچار نشوید، روزانه در معرض نور آفتاب قرار بگیرید و در رژیم غذایی خود از شیر یا سایر فرآورده‌های لبنیِ غنی شده با ویتامین D مثل ماست و پنیر کُلبه (نوعی پنیر نرم با طعم ملایم) استفاده کنید. ماهی‌های چرب مثل سالمون یا ماهی‌ تُن نیز از جمله منابع ویتامین D به شمار می‌روند که به دلیل خطر رسوب جیوه در بدن بهتر است بیشتر از دو بار در هفته مصرف نشوند.

مطلب مرتبط: منابع غذایی سرشار از ویتامین D و تامین ویتامین D مورد نیاز بدن

۲. عضلات ساق پای شما گرفتگی دارد

بدن شما برای ساخت عضله و پروتئین به الکترولیت پتاسیم نیاز دارد یک کاهش در سطوح مواد معدنی می تواند سبب گرفتگی عضلانی شود که اغلب در ناحیه ساق پا ظاهر می شود کمبود پتاسیم به ندرت به علت کاهش در رژیم غذایی مصرف است و بیش تر عرق کردن بیش از حد، اسهال، استفراغ و از دست دادن مایعات بدن مقصر اصلی هستند.  منابع غذایی پتاسیم شامل سیب زمینی شیرین، موز، آووکادو و آب نارگیل هستند.

مطلب مرتبط: نقش پتاسیم در بدن، علائم کمبود پتاسیم و منابع غذایی دارای پتاسیم

 ۳.  کِرِختی پاها

چنانچه در ناحیه‌ی پاها احساس کرختی یا بی‌حسی می‌کنید و در راه رفتن‌تان هم مشکل ایجاد شده است (مثلا تعادل ندارید یا اغلب زمین می‌خورید)، شاید به کمبود ویتامین ب۱۲ (B12) مبتلا هستید. حتما می‌پرسید چرا؟ چون ویتامین B12 برای سلامت و عملکرد مغز و دستگاه عصبی ضروری است. اگر سطح این ویتامین کم شود، مغز به دشواری می‌تواند با اعصاب بدن ارتباط برقرار کند و به همین دلیل به بی‌حسی و مشکلات تعادل دچار خواهید شد. برای افزایش سطح ویتامین B12، مصرف مواد غذایی حیوانی مثل ماهی، مرغ و فرآورده‌های لبنی و نیز مواد غذایی گیاهی مثل جایگزین‌های شیر یا گوشت و غلات صبحانه که با ویتامین B12 غنی شده باشند، توصیه شده است.

مطلب مرتبط: ویتامین B12 در کذام منابع غذایی یافت میشود؟

۴. فشار خون شما پایین

این یکی از علائم بروز کمبود ویتامین B12 است فقدان این ویتامین محلول در آب می تواند روی سیستم عصبی تاثیر بگذارد و از طبیعی کردن فشار خون در بدن جلوگیری می کند دیگر علائم کمبود ویتامین B12 عبارتند از راه رفتن ناپایدار، ضعف عضلانی، و عدم کنترل مثانه می باشد.  منابع غذایی بسیار عالی ویتامین B12 شامل صدف، ماهی قزل آلا، ماهی سالمون و غلات غنی شده است گوشت گاو، شیر و تخم مرغ منابع خوبی از این ویتامین هستند اگر شما از راه مکمل دریافت می کنید مکمل زیر زبانی این ویتامین ممکن است برای افراد مسن یک انتخاب بهتری باشد که گاهی هم این ویتامین از طریق غذا یا مکمل های خوراکی با توجه به سطوح پایین اسید معده، به سختی جذب می شوند.

۵. مشکل دید در شب

آیا چون شب‌ها مشکل دید دارید، ترجیح می‌دهید همیشه بعد از شام در منزل بمانید و بیرون نروید؟ گاهی مشکل دید در شب به کمبود ویتامین آ (A) مربوط می‌شود. ویتامین A در ساختن رنگدانه‌های سلول‌های گیرنده‌ی نوری در چشم‌ها و کمک به دید در نور کم مؤثر است. کمبود ویتامین A موجب می‌شود شب‌ها نتوانید دید واضحی داشته باشید و شاید حتی به سایر اختلالات بینایی مثل دِژِنِراسیون ماکولا (تخریب لکه‌‌ی زرد) نیز دچار شوید. سبزیجات دارای برگ سبز مثل اسفناج و کلم‌‌برگ، سبزیجات دارای رنگدانه‌های نارنجی مثل هویج، سیب‌زمینی شیرین، فلفل دلمه‌ای نارنجی، طالبی و تخم‌مرغ از جمله منابع ویتامین A هستند.

مطلب مرتبط: مواد غذایی سرشار از ویتامین آ و چند توصیه برای دریافت ویتامین آ بیشتر

۶. شکاف در گوشه لب‌ها

اگر متوجه ترک و شکاف در گوشه دهان خود شده‌اید، به فکر افزایش جذب ویتامین B باشید. چون این مشکل ممکن است ناشی از کمبود ویتامین‌هایB2 ،B3 و ۱۲ B باشد. علاوه بر این ترک گوشه دهان شاید ناشی از کمبود آهن و روی (زینک) باشد. این مشکل اغلب در بین گیاهخواران و همچنین افرادی که تغذیه‌شان متناسب با وضع بدنی‌شان نیست بیشتر بروز می‌کند.برای رفع این مشکل می‌توانید هر هفته ماهی و مرغ بیشتری مصرف کنید. گیاهخواران می‌توانند برای جبران کمبود ویتامین B حبوبات، بادام زمینی و گوجه‌فرنگی ‌بیشتری مصرف کنند.

مطلب مرتبط: بررسی فواید ویتامین B2 و علائم و نشانه های کمبود این ویتامین در بدن

۷. عکس‌العمل‌های کُند

آیا در گرفتن توپ کُند هستید؟ آیا حین رانندگی وقتی کسی ناگهان جلوی ماشین‌تان سبز می‌شود، نمی‌توانید سریع ترمز بگیرید؟ شاید این تأخیرها ناشی از کمبود ویتامین ای (E) باشد و نه بی‌دست‌وپا بودن شما. ویتامین E برای سلامت دستگاه عصبی مفید است و مثل ویتامین B12 به برقراری ارتباط بین مغز و اعصاب کنترل‌کننده‌ی عضلات و عکس‌العمل‌ها کمک می‌کند. کمبود ویتامین E موجب دشوارتر شدن برقراری این ارتباط می‌شود. جوانه‌ی گندم غنی‌ترین منبع تأمین‌کننده‌ی ویتامین E خوانده شده است، پس این ماده‌ی مغذی را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. تخم‌مرغ، مایونز، گوشت اندام (organ meat) یا همان احشاء خوراکی، مغزها، دانه‌ها و آووکادو نیز از جمله سایر منابع ویتامین E به شمار می‌روند.

مطلب مرتبط: نقش ویتامین E در بدن و فواید مصرف ویتامین E

8. جوش های سفید و قرمز روی گونه و بازوها

اگر روی گونه ها یا بازوهایتان جوش های قرمز رنگی مشاهده می کنید.شاید دچار کمبود اسیدهای چرب ضروری و ویتامین های گروه A و D شده اید. این جوش های قرمز رنگ با آکنه فرق داشته و مقاوم تر هستند. این ها دردناک بوده و به سختی از بین می روند چون شکل شان مانند یک توپ چربی است. راه حل مشکل این است که تا می توانید مصرف چربی های اشباع شده یا ترانس را کاهش داده و در عوض چربی های سالم میل کنید. ماهی آزاد، تخم کتان، تخم شربتی و شاهدانه و همچنین آجیل هایی مانند بادام و گردو و غیره را به برنامه غذایی تان اضافه کنید. برای افزایش میزان ویتامین A بدنتان نیز به سراغ هویج، سیب زمینی شیرین و فلفل دلمه ای قرمز بروید.

9.  دیر التیام یافتن زخم‌ها

آیا وقتی دست‌تان را می‌بُرید یا جراحت دیگری برای‌تان پیش می‌آید، زخم‌های‌تان دیر التیام می‌یابند؟ شاید بخشی از این مشکل ناشی از کمبود ویتامین سی (C) باشد. سلول‌های پوستی و سایر سلول‌هایی که پس از ایجاد جراحت باید خودشان را به منظور شروع فرآیند التیام بازسازی کنند، به ویتامین C و همچنین ویتامین A و زینک (روی) نیاز دارند. التیام زخم‌ها بدون میزان کافی از این مواد مغذی دشوارتر خواهد شد و به همین دلیل احتمال عفونی شدن زخم‌ها افزایش می‌یابد. برای اینکه به کمبود ویتامین C مبتلا نشوید، مصرف روزانه‌ی مرکبات مثل گریپ‌فروت و انواع لیموها و نیز سبزیجات دارای برگ سبز مثل اسفناج، مَنداب یا همان آراگولا و کلم‌برگ را در رژیم غذایی خود بگنجانید.

مطلب مرتبط: مواد غذایی سرشار از ویتامین C برای تامین میزان ویتامین C مورد نیاز بدن

10. ریزش موی شدید و مشکلات پوستی

این مسئله می تواند ناشی از کمبود زینک باشد. ریزش مو از علائم مستقیم کمبود این ماده مغذی است که همچنین در التیام زخم ها مشکل ایجاد کرده و باعث می شود پوست به خوبی مرطوب نشود. کمبود زینک (روی) اغلب باعث بروز مشکلات پوستی مانند بروز لکه های قرمز رنگ روی پوست و کبودی آن در تماس جزئی با اشیاء می شود. البته این علائم با وجود کمبود ویتامین B7 و همچنین ویتامین های محلول در چربی مانند ویتامین A،D،E و K نیز بروز می کند. اگر تخم مرغ خام مصرف می کنید ممکن است میزان بیوتین بدنتان دچار مشکل شود چون تخم مرغ حاوی پروتئینی است که مانع از جذب این ویتامین می شود. راه حل مشکل این است که از مخمر آب جو، میوه های خشک، تخمه کدو، غلات کامل، محصولات لبنی، ماهی آزاد، آووکادو، گل کلم، قارچ، تمشک و موز استفاده کنید.

مطلب مرتبط:  همه چیز درباره بیوتین یا ویتامین B7

11. احساس افسردگی

علائم کمبود ویتامین همیشه در جسم ظاهر نمی‌شوند. همه‌ی ما ممکن است گاهی وقت‌ها دل‌مان بگیرد، اما چنانچه متوجه شدید که این مشکل در حال وخیم‌تر شدن است، طوری که افسردگی گرفته‌اید یا بیشتر روزها غمگین هستید، شک کنید که شاید به کمبود ویتامین ب۱ (B1) مبتلا شده‌اید. این ویتامین مثل ویتامین B12 برای سلامت سلول‌های عصبی و مغزی ضروری است. کمبود ویتامین B1 در عملکرد این سلول‌ها اختلال ایجاد می‌کند و در نتیجه‌ ممکن است به مشکلات روانی مثل افسردگی دچار شوید. کمبود این ویتامین به ندرت اتفاق می‌افتد، اما در افراد الکلی، مبتلایان به بیماری کرون (نوعی بیماری التهابی روده) یا بی‌اشتهایی (آنورِکسیا) ممکن است بروز کند. منابع غذایی حاوی این ویتامین عبارتند از گوشت قرمز و سفید، گوشت احشاء مثل کبد، نخود، لوبیا، عدس و مِلاس سیاه (شربتی غلیظ که از چغندرقند یا نیشکر به دست می‌آید).

مطلب مرتبط: ویتامین B1، فواید ویتامین B1 برای بدن و مواد غذایی حاوی ویتامین B1

12. خستگی زودرس

یکی از عوارض مهم عدم مصرف ویتامین B12 ایجاد عارضه کم خونی است که همین امر زمینه ساز بروز مشکلات عصبی و استرسهای مزمن را نیز فراهم می کند. بدنیست بدانید بی حالی و خستگی زودرس در افراد می تواند یکی از دلایل کمبود این ویتامین باشد.

13.بوی بد دهان

بوی بد دهان ممکن است از کمبود ویتامین ب۳ (B3) ناشی شود، به ویژه اگر خوب مسواک می‌زنید و نخ دندان استفاده می‌کنید و به طور کلی در رعایت بهداشت دهان و دندان کوشا هستید. کمبود ویتامین B3 به ضعیف شدن عملکرد کبد می‌انجامد. کبد روی عملکرد صحیح معده و روده‌ها تأثیر می‌گذارد و به همین دلیل اختلال در عملکرد آن به مشکلات گوارشی و در نهایت بوی بد دهان منجر خواهد شد. این کمبود در افراد الکلی موجب کاهش سطح انرژی می‌شود. برای جلوگیری از ابتلا به کمبود ویتامین B3، مصرف احشاء خوراکی، ماهی‌های چرب، دانه‌ی آفتابگردان و سبزیجاتی مثل چغندر توصیه شده است.

مطلب مرتبط:  بررسی فواید ویتامین B3، علائم کمبود این ویتامین و منابع غذایی موجود

به طور کلی، کمبود ویتامین چیزی نیست که تشخیص آن از سوی خودِ افراد به سادگی امکان‌پذیر باشد. چنانچه احساس می‌کنید علائمی دارید که شاید به کمبود ویتامین مربوط باشند، حتما با یک پزشک مشورت کنید و از مصرف خودسرانه‌ی قرص‌ها و مکمل‌های ویتامین بپرهیزید. یک آزمایش خون ساده سطوح ویتامین‌ها در بدن‌تان را مشخص می‌کند و پزشک در صورت مشاهده‌ی هر نوع کمبودی در سطوح ویتامین‌ها راهنمایی‌های لازم را برای بازگشت به وضعیت عادی در اختیارتان خواهد گذاشت.

برای بهرمندی از رژیم غذایی آنلاین دکتر رویا خادمیان بر روی لینک زیر کلیک کنید:

دریافت رژیم غذایی